Idjwi: het vergeten eiland in het Kivu-meer

Idjwi is een langgerekt eiland in het Kivu-meer, in het oosten van Congo, vlak bij de grens met Rwanda. Met een lengte van 70 kilometer en een oppervlakte van 340 vierkante kilometer is het het op één na grootste binnenlandse eiland van Afrika – alleen Ukerewe in het Victoriameer is groter. Het eiland ligt op zo’n 10 tot 15 kilometer van het vasteland van zowel Congo als Rwanda. Helemaal in het zuiden is die afstand zelfs maar één kilometer.

Er wonen naar schatting ongeveer 300.000 mensen op Idjwi. De bevolking bestaat uit twee etnische groepen: de Bantoe’s van de Bahavu-stam en de Pygmeeën. De meeste mensen spreken Kihavu, de lokale taal.

Er zijn nauwelijks geasfalteerde wegen en slechts een handvol auto’s op het eiland. Bromfietsen zijn het enige gemotoriseerde transport, maar de meeste mensen verplaatsen zich te voet – vaak met zware lasten op hun rug. Elektriciteit is er nauwelijks. Op een paar installaties met zonnepanelen na, moet men het zonder stroom stellen.

Net als veel andere gebieden in Oost-Congo is Idjwi heel vruchtbaar. De meeste bewoners leven van kleinschalige landbouw, vooral voor eigen gebruik. Bijna elke vrouw bewerkt een veld – meestal gepacht – waar ze maniok, bonen, sorghum en andere gewassen verbouwt om haar gezin te voeden.

Er wordt ook een beetje koffie geteeld, en visserij is een aanvullende bron van inkomsten. Handel drijven is moeilijk: daarvoor moet men het meer oversteken naar het vasteland, een tocht die vaak gevaarlijk is door plotse stormen. Vele eilandbewoners zijn daarbij om het leven gekomen. Op Idjwi spreekt men dan ook van “koffie-weduwen” – vrouwen die hun man verloren tijdens zo’n overtocht.

Hoewel het eiland zich in een regio vol geweld en conflicten bevindt, is Idjwi zelf grotendeels gespaard gebleven. Toch deelt het in de armoede, onzekerheid en moeilijke levensomstandigheden die Congo al jaren teisteren. Wat het nog schrijnender maakt: terwijl talloze NGO’s actief zijn in Oost-Congo, heeft geen enkele de weg naar Idjwi gevonden. Het eiland blijft achter – vergeten door de wereld.